praca zbiorowa: Marian Miszczuk, Jarosław Błoniarz, Szymoon Falaciński, Ewa Gajdzińska, Michał Miszczuk
Inwentarz dokumentów, zdjęć, wydawnictw i prasy harcerskiej znajdujących się ArchiwumHarcerskie.pl w 2019 roku. Celem publikacji jest zainteresowanie środowisk naukowych tematyką historii harcerstwa, a zwłaszcza działalnością tak zwanego harcerstwa niepokornego i niezależnego, czyli opozycji harcerskiej z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych ubiegłego wieku.
Ze wstępu
Harcerstwo jako polski ruch wychowawczy, wywodzi się ze skautingu stworzonego przez Roberta Baden-Powella. Przeszło ono na przestrzeni swej historii istotne zmiany ideowe, metodyczne i organizacyjne, stając się oryginalnym zjawiskiem polskiej kultury narodowej oddziałując w ostatnich stu latach naszych dziejów na niemal wszystkie dziedziny życia społecznego, oddając społeczeństwu rzesze dobrych obywateli – żołnierzy, twórców, naukowców, architektów, inżynierów, pedagogów. Termin „harcerstwo” pozostaje także synonimem wielu organizacji, które w swej codziennej pracy używały lub używają harcerskiej metody wychowawczej.
Jedną z cech metodyki harcerskiej jest uczenie konkretnych umiejętności, które będą przydatne w codziennym życiu jak i wyrabianie takich cech jak samodzielność, dzielność czy skuteczność w działaniu. Harcerze, harcerski, ale także instruktorzy mają się rozwijać dzięki własnej aktywności i uczyć się prawdziwego życia. W harcerstwie od jego zarania zwracano dużą uwagę na zdobywanie wiedzy o swoim środowisku harcerskim, o otaczającym świecie, o historii drużyny, miasta, regionu, a także kraju, co zawsze zwiększało rozwój świadomości uczestników tego ruchu.
Zastępy i drużyny prowadziły kroniki swoich działań, tworzono i rozwijano harcerskie archiwa. Były jednak okresy, kiedy ten dorobek niszczono. Powstała potrzeba zebrania, uporządkowania i upublicznienia dokumentów z różnych okresów dziejów tego ruchu.
Misję gromadzenia archiwaliów z tego okresu przyjęło na siebie ArchiwumHarcerskie.pl. Powstało ono, aby gromadzić, zabezpieczać i udostępniać wszystkim zainteresowanym wartościowe materiały z dziejów harcerstwa, ze szczególnym uwzględnieniem powstania i działalności harcerstwa niepokornego i niezależnego z lat 1980-1990, w szczególności poza ośrodkami władzy, tam gdzie dzieje się najważniejsza część pracy wychowawczej, w drużynach i szczepach. Pomysłodawcy przedsięwzięcia, czyli początkowo Niezależne Wydawnictwo Harcerskie a w tej chwili Fundacja Jakobstaf! zarządzająca Archiwum postawili sobie za cel, aby gromadzone archiwalia służyły miłośnikom harcerstwa, pokazywały znane i mniej znane fakty z jego historii a także poszerzały grono osób wspierających harcerstwo i zainteresowanych jego historią. Istotnym celem jest także dostępność materiałów, zarówno w formie fizycznej, jak i cyfrowej.
Efektem tych starań jest portal ArchiwumHarcerskie.pl, który powstał przy okazji realizacji projektu digitalizacji prowadzonego przez Niezależne Wydawnictwo Harcerskie oraz Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej w 2016 roku. Niniejszy inwentarz jest z kolei efektem współpracy Fundacji Jakobstaf! ze Związkiem Harcerstwa Rzeczypospolitej. Oba projekty zostały współfinansowane w znaczącym stopniu przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych w ramach programów „Wspieranie działań archiwalnych” w 2016 r. i 2019 r. Dotychczasowe działania doprowadziły do zgromadzenia znaczącego zbioru materiałów źródłowych związanych z historią tzw. niezależnego harcerstwa w Polsce w okresie powojennym, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. Jednym z większych zespołów dokumentów w Archiwum są materiały Porozumienia Kręgów Instruktorów Harcerskich im. A. Małkowskiego (KIHAM) oraz innych środowisk niezależnego harcerstwa, przekazane przez byłego przewodniczącego Rady Porozumienia KIHAM hm. Stanisława Czopowicza oraz wielu innych instruktorów. W Archiwum znajdują się także unikalne materiały z lat wcześniejszych – nawet z początków harcerstwa (np. I Lwowskiej Drużyny Skautowej).
Dokumenty, fotografie, prasa i wydawnictwa, znaczki i karty pocztowe, nagrania audio i wideo – tworzą cenny zbiór źródłowych materiałów historycznych dotyczących dziejów harcerstwa. Materiałów ważnych, a często niezbędnych do opracowania wszechstronnej i rzetelnej historii naszego ruchu. Zarówno materiały umieszczone w serwisie, jak i pozostałe, znajdujące się w zbiorach Archiwum, mają służyć promowaniu zgromadzonych materiałów wśród studentów, pracowników naukowych, pisarzy, dziennikarzy itd. oraz inicjowaniu prac naukowych, artykułów, książek itd. na temat KIHAM i innych środowisk niezależnego harcerstwa, historii tradycyjnych środowisk harcerskich w PRL oraz całej historii harcerstwa.
Wydanie 1
ISBN 78-83-955329-1-7
Fundacja Jakobstaf!, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, Warszawa 2019.
Stron 324, format 235x165 mm, oprawa miękka kartonowa.